Γιατί αποτυγχάνουν οι δίαιτες;

Πολλοί άνθρωποι βρίσκονται σε συνεχή δίαιτα ή κάνουν περιστασιακά δίαιτες αλλά αποτυγχάνουν να διατηρήσουν την απώλεια βάρους. Είναι κοινή πεποίθηση σε όσους αρχίζουν δίαιτα ότι « όταν χάσω το βάρος, θα το διατηρήσω». Οι στατιστικές όμως εδώ είναι αμείλικτες: μόνο το 5-7% όσων κάνουν δίαιτα καταφέρνει να διατηρήσει το βάρος του για πάνω από ένα χρόνο! Γιατί αποτυγχάνουν λοιπόν οι δίαιτες και πώς θα διατηρήσουμε την απώλεια βάρους?

Ο οργανισμός διαθέτει πληθώρα ομοιοστατικών μηχανισμών που ελέγχουν το πολύπλοκο σύστημα της πείνας και του κορεσμού για τη διατήρηση του ιδανικού σωματικού του βάρους. Με μια απλή ματιά γύρω μας, βλέπουμε πως δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να διατηρήσουν ένα φυσιολογικό βάρος, με παραδείγματα τις ακραίες καταστάσεις της παχυσαρκίας και της υποθρεψίας – καχεξίας. Τα αίτια αυτών των περιπτώσεων υφίστανται μια ισχυρή σχέση μεταξύ φυσιολογικών και συναισθηματικών παραγόντων που καθορίζουν την όρεξη και την πείνα.

Η δίαιτα αλληλεπιδρά με τη φυσιολογία και την ψυχολογία του οργανισμού αφού προκαλεί:

• Μείωση του μεταβολικού ρυθμού λόγω της μειωμένης θερμιδικής πρόσληψης,
• Απώλεια μυϊκής μάζας, ιδιαίτερα όταν η απώλεια βάρους είναι γρήγορη και δεν συνοδεύεται με αυξημένη φυσική δραστηριότητα
• Αλλαγή της σύστασης κ της μορφής του σώματος. Κατά τη διάρκεια μιας δίαιτας, χάνεται λίπος από περιοχές που αντιστέκονται λιγότερο π.χ. άνω μέρος στις γυναίκες, πόδια/ γλουτοί στους άντρες, ενώ έχει την τάση να επανακτάται σε περιοχές που αντιστέκονται, όπως η περιφέρεια στις γυναίκες και η κοιλιακή χώρα στους άντρες.
• Αλλαγή στη χημεία του εγκεφάλου δημιουργώντας μια έντονη επιθυμία για τροφές πλούσιες σε λίπη και ζάχαρη
• Διαταραχή στους φυσιολογικούς μηχανισμούς μεταβολισμού και αποθήκευσης του λίπους. Το σώμα μας προοδευτικά γίνεται μια μηχανή παραγωγής λίπους.
• Αλλάζει τη σχέση μας με το φαγητό και τη διατροφική μας συμπεριφορά. Έτσι μπορεί, π.χ. να έχουμε μεγαλύτερη επιθυμία για τροφές που πριν μας ήταν αδιάφορες ή μπορεί να αρχίσουμε να τσιμπολογάμε έντονα, ενώ δεν το κάναμε πριν τη δίαιτα.
• Δίνει μεγαλύτερη αξία στο φαγητό κ είναι πιο πιθανό να στραφούμε σε μια αλόγιστη κατανάλωση όταν νιώθουμε αρνητικά συναισθήματα άγχους, μοναξιάς, απόρριψης, στενοχώριας.
• Αυξάνει την ανησυχία μας για το βάρος και την εικόνα του σώματος
• Είναι πηγή συνεχούς στρες που μπορεί να οδηγήσει σε ευερεθιστότητα, εκνευρισμό, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κατάθλιψη, ακόμα και σε μειωμένη πνευματική απόδοση
• Είναι ο εκλυτικός παράγοντας έναρξης μιας διατροφικής διαταραχής, με τη νευρική ανορεξία και βουλιμία στην πιο ακραία τους μορφή, και τις υπόλοιπες διατροφικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες διαφορετικά ( EDNOS )

Η διατροφή εμπλέκεται σε όλους τους τομείς της ζωής μας και αποτυπώνεται σε όλες τις εκφάνσεις της. Ικανοποιεί όχι μόνο τη ζωτική μας ανάγκη για επιβίωση αλλά συνδέεται άμεσα ή έμμεσα με τη συναισθηματική μας κατάσταση. Όταν διαταράσσεται η βιολογική ή η ψυχική ισορροπία του οργανισμού, είναι πολύ πιθανό να χαθεί και ο έλεγχος του βάρους μας.

«… κακώς ρυθμιζόμενη πείνα κ ο φαύλος κύκλος της δίαιτας »

Η στέρηση και ο περιορισμός του φαγητού, με την επιβολή ορίων στα φυσιολογικά μηνύματα της πείνας και του κορεσμού, μπορεί να προκαλέσει έλλειψη θρεπτικών συστατικών και να διαιωνίζει την επιθυμία μας για φαγητό.

Η πείνα που υπόκειται σε περιορισμό συγκεκριμένων τροφών, π.χ. σοκολάτας, ή σε λανθασμένες πεποιθήσεις του τύπου « αν δεν πεινάσεις, δεν χάνεις βάρος » είναι μια κακώς ρυθμιζόμενη πείνα, που μπορεί να οδηγήσει σε υπερφαγικά επεισόδια ( χάλασα τη δίαιτα, ας ολοκληρώσω το καταστροφικό μου έργο, ..κι από αύριο την ξεκινάω σωστά ), ή σε προηγούμενη λανθασμένη συμπεριφορά, με αποτέλεσμα να χάνουμε τον έλεγχο. Και τότε, οι περισσότεροι νιώθουν ότι αποτυγχάνουν, κατηγορούν τους εαυτούς τους για τη μειωμένη τους θέληση και αυτοπειθαρχία και όχι την ίδια τη δίαιτα… Έτσι, αρχίζει ο φαύλος κύκλος της δίαιτας- απώλειας βάρους κ επαναπόκτησής του.

Για να βγούμε λοιπόν απ’ αυτόν το φαύλο κύκλο απαιτείται:

• Επιστημονικά τεκμηριωμένη διατροφική προσέγγιση, εκπαίδευση και υποστήριξη
• Ισορροπημένη διατροφή που να συμπεριλαμβάνει όλες τις ομάδες τροφίμων
• Επαναφορά του φυσιολογικού συστήματος πείνας – κορεσμού του οργανισμού
• Μικρές αλλαγές στην καθημερινότητά μας
• Ένταξη φυσικής δραστηριότητας
• Σταδιακή οργάνωση και εξατομικευμένο πρόγραμμα διατροφής, σύμφωνα με τις ανάγκες του οργανισμού και τον τρόπο ζωής
• Διατροφική αξιολόγηση: υπάρχει έλλειψη θρεπτικών συστατικών ή συνυπάρχει κάποια διατροφική διαταραχή;
• Ετοιμότητα για αλλαγή: είμαστε πραγματικά έτοιμοι να ασχοληθούμε με τη διατροφή μας ή θέλουμε να χάσουμε κάποια κιλά ενόψει των διακοπών ή μιας κοινωνικής εκδήλωσης;
• Καλή διάθεση και θέληση για συνεργασία.

Το να μάθουμε να τρώμε φυσιολογικά και να αντιλαμβανόμαστε τι χρειάζεται ο οργανισμός μας είναι μια ευκαιρία να εδραιώσουμε μια αρμονική σχέση με το φαγητό και να πετύχουμε να διατηρήσουμε το σωστό μας βάρος, να βελτιώσουμε την υγεία μας, να προλάβουμε και να αντιμετωπίσουμε παθολογικές καταστάσεις, χωρίς επώδυνα, εξαντλητικά και ψυχοφθόρα προγράμματα απώλειας βάρους. Το αποτέλεσμα θα είναι να ζούμε μια πιο ισορροπημένη, πιο συνειδητή και, τελικά, μια πιο όμορφη κι ευτυχισμένη ζωή.